Krakowski Zakład Witrażów S.G. Żeleński odznaczony prestiżowym złotym medalem na SACROEXPO 2013 za “rekonstrukcję projektów Stefana Matejki z 1912 r. do Sanktuarium Błogosławionej Karoliny Kózkówny w Zabawie”.

W 1912 roku w kościele pw. Trójcy Przenajświętszej w Zabawie w prezbiterialnych oknach zamontowano dwa witraże przedstawiające św. Wiktorię i św. Stanisława Kostkę. Wykonane zostały w Krakowskim Zakładzie Witrażów S.G. Żeleński według projektu Stefana Matejki. Witraże ufundowane zostały przez Julię Piątkowską i jej rodzinę.
Stefan Matejko – autor wielu projektów witraży, które realizowane były w Krakowskim Zakładzie Witrażów S.G. Żeleński; tam przez wiele lat był kierownikiem artystycznym; kierował również działem kompozycji figuralnej. Był bratankiem Mistrza Jana, u którego studiował w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. Studiował również w Akademii monachijskiej. Pracował pod kierunkiem stryja Jana przy malowaniu fragmentów figuralnych polichromii w kościele Mariackim w Krakowie oraz w kościele św. Mikołaja w Krakowie, a także przy polichromii w kaplicy św. Trójcy na zamku w Lublinie. Artysta zaprojektował m.in. witraże do kościołów: misjonarzy w Tarnowie, św. Kazimierza w Nowym Sączu, M.B. Królowej Polski i Sanktuarium św. Bpa. J.S. Pelczara w Korczynie, św. Kazimierza Królewicza w Kościelisku, św. Barbary w Chorzowie, Sękowej, Szynwałdzie, Luszowicach, Jodłówce Tuchowskiej, Mystkowie, Siedliskach-Bogusz, Krościenku-Wyżnem, Połądze, Michorzewie.

W wyniku walk na froncie I wojny światowej w listopadzie 1914 roku, kościół został znacznie zniszczony; zniszczeniu uległy również witraże Matejki.

W 1923 roku, według projektu Mikołaja Żuka z Łucka, wykonano dwa witraże “Najświętsza Maria Panna Niepokalanie Poczęta adorowana przez Karolinę Kózkównę” oraz “wizja św. Małgorzaty Marii Alacoque”.

Ponadto w kościele zostało zamontowanych sześć witraży geometrycznych: dwa w prezbiterium i cztery w nawie. Każdy z witraży geometrycznych wzbogacony jest o emblemat odnoszący się do symboliki religijnej. W prezbiterium, w owalnych medalionach, są przedstawienia: pelikana karmiącego młode – symbol ofiarnej śmierci Chrystusa (okno południowe) i Baranka Apokaliptycznego – symbol ofiarowanego i zwycięskiego Jezusa (okno północne), w nawie na ośmiobocznych medalionach umieszczono: narzędzia męki Pańskiej (okno południowe), tablice Dekalogu (okno chórowe, południowe), symbole trzech cnót teologalnych: krzyż – wiara, kotwica – nadzieja i serce – miłość (okno północne) oraz litery Alfa i Omega – symbol Chrystusa jako zespolenie wszystkiego (okno chórowe, północne).

W 1923 roku silna była chęć odtworzenia zniszczonych witraży prezbiterialnych Stefana Matejki, jednak zachował się jedynie szkic z przedstawieniem św. Wiktorii. Wiadomo też, iż ks. W. Mendrala wysłał dwa preferowane przedstawienia św. Stanisława Kostki z prośbą o wykonanie projektu witraża: “Matka Boska podaje Dzieciątko Jezus” oraz “Komunia św. Stanisława Kostki”. Projekty jednak nie powstały i nigdy nie doszło do odtworzenia witraży Matejki, zastępując je wspomnianymi wcześniej witrażami geometrycznymi.

Program ikonograficzny zakładający między innymi odtworzenie witraży Matejki powstał na prośbę ks. mgr Zbigniewa Szostaka, Proboszcza parafii Trójcy Przenajświętszej, Kustosza Sanktuarium Błogosławionej Karoliny Kózkówny, który wyszedł z inicjatywą wzbogacenia Sanktuarium witrażami figuratywnymi.

Analizując materiały źródłowe archiwum Krakowskiego Zakładu Witrażów S.G. Żeleński oraz aktualne zapotrzebowanie wynikające z podniesienia kościoła w Zabawie do rangi Sanktuarium Błogosławionej Karoliny sugeruje się podzielenie okien na trzy tematyczne i czasowe strefy:

Prezbiterium (strefa pierwsza) - odtworzenie oryginalnych witraży według projektu Stefana Matejki na podstawie istniejących informacji, szkiców, projektów oraz poprzez analogię z innych realizacji artysty i Zakładu z pierwszego dwudziestolecia XX wieku. W opracowanych przez Stefana Matejkę przedstawieniach św. Stanisława Kostki, które zachowały się w archiwum Krakowskiego Zakładu Witrażów S.G. Żeleński nie zachowało się żadne opracowanie “Matka Boska podaje Dzieciątko Jezus”; dlatego sugeruje się wykorzystanie jednego z projektów jego autorstwa “Komunia św. Stanisława Kostki”.
Pierwsze dwa okna nawy głównej (strefa druga) - pozostawienie witraży Mikołaja Żuka (podkreślenia wymaga, iż na jednym z okien pierwsze bodaj wyobrażenie znalazła Karolina, później uznana za błogosławioną. Byłby to doskonały łącznik ze strefą trzecią).
Pozostałe cztery okna nawy głównej (strefa trzecia) - poświęcone miałyby zostać Błogosławionej Karolinie, tj.
scena upamiętniająca apostolską działalność bł. Karoliny – katechezy pod gruszą, Karolina nauczająca dzieci,
Karolina na miejscu męczeństwa w lesie wałrudzkim, umierająca na bagnie oraz unoszący się ponad nią anioł – trzymający w dłoniach gałązkę palmową – znak męczeństwa i lilię – znak czystości.
scena beatyfikacji Karoliny z papieżem Janem Pawłem II ogłaszającym Karolinę błogosławioną i wskazującym na istniejący już jej obraz w zwieńczeniu głównego ołtarza.
scena nawiązująca do idei nabożnej wspólnoty rodzinnej Kózków w Wał Rudzie, w jakiej wyrosła Karolina i przeszła stamtąd do wspólnoty świętych w niebie, skupionej wokół osób Trójcy Świętej. U dołu tego witraża znajduje się dom Kózków i stojąca przed nim wspólnota ich rodziny, zaś w górnej strefie widzimy Karolinę w otoczeniu świętych (być może u boku św. Barbary, męczennicy, patronki dobrej śmierci i trudnej pracy, której kult w Polsce był zawsze bardzo żywy, a która w sposób szczególny łączy się z osobą Błogosławionej Karoliny; znanym jej admiratorem był również św. Stanisław Kostka, którego przedstawienie znajdziemy w prezbiterium. Zabieg taki pozwoliłby spiąć wszystkie przedstawienia swoistą klamrą).

Za wykonanie pierwszego etapu, tj ”rekonstrukcję projektów Stefana Matejki z 1912 r. do Sanktuarium Bł. Karoliny Kózkówny w Zabawie” Krakowski Zakład Witrażów S.G. Żeleński odznaczony został prestiżowym złotym medalem na SACROEXPO 2013. Adaptacja projektów: Piotr Ostrowski.